Jak działa profil zużycia i dlaczego ma znaczenie dla opłat za prąd dla firm?

Czym jest profil zużycia energii elektrycznej?

Profil zużycia energii elektrycznej pokazuje, w jaki sposób i w jakich godzinach firma korzysta z prądu. Dane z liczników tworzą obraz pobranej energii – w każdej godzinie dnia, tygodnia czy roku. Już obecnie liczniki pokazują obraz pobranej w każdym kwadransie każdej godziny roku. Schemat obrazu pobranej energii różni się w zależności od rodzaju działalności – zakład produkcyjny pobiera prąd przez cały dzień, biuro głównie w godzinach pracy, a lokal gastronomiczny odnotowuje wzrost zużycia w porze posiłków. 

Znajomość własnego profilu pozwala firmom lepiej zarządzać prądem i wybrać taryfę, która zapewni tańszą energię elektryczną.

Jak powstaje profil zużycia?

Dane potrzebne do określenia profilu zużycia pochodzą przede wszystkim z liczników energii oraz nowoczesnych systemów pomiarowych. Coraz częściej stosuje się inteligentne liczniki (AMI), które automatycznie rejestrują pobór prądu w krótkich odstępach czasu – co 15 minut lub co godzinę. Tak szczegółowe pomiary pozwalają dokładnie zobaczyć, jak i kiedy firma zużywa najwięcej lub najmniej energii. 

W analizie profilu zużycia ważną rolę odgrywają zarówno operator systemu dystrybucyjnego (OSD), który odpowiada za dystrybucję energii, jak i sprzedawca energii. Ekspert firmy Elenger na podstawie danych może dopasować taryfę dystrybucyjną oraz przygotować ofertę zakupu energii elektrycznej czynnej, optymalną pod kątem profilu zużycia firmy.

Dane z liczników i systemów EMS pozwalają firmom uzyskać m.in.:

• godziny/ kwadranse największego poboru energii – dzięki temu można przesunąć energochłonne procesy na pozaszczytowe okresy, obniżając koszty jednostkowe prądu;

• identyfikację nieefektywnych urządzeń – np. maszyny, które pobierają dużo energii w trybie gotowości lub oświetlenie pozostające włączone poza godzinami pracy;

• porównanie zużycia w poszczególnych dniach i tygodniach – pozwala zauważyć wzorce i sezonowe wahania, co ułatwia planowanie produkcji i zakupów energii;

• monitorowanie energii biernej i jakości poboru – dzięki temu można zmniejszyć dodatkowe opłaty za niewykorzystaną energię i poprawić stabilność sieci w zakładzie;

• monitorowanie wielkości opłaty mocowej – dzięki temu, aby zredukować te opłaty, można podjąć decyzję o inwestycjach w fotowoltaikę, magazyny energii.

Rodzaje profili zużycia w firmach

Firmy różnią się sposobem korzystania z energii elektrycznej w zależności od rodzaju działalności i godzin pracy. Od tego, kiedy i ile energii pobierają, zależą koszty rachunków oraz dobór taryfy, która pozwoli obniżyć wydatki na prąd dla firm. 

Analiza profilu zużycia umożliwia dopasowanie strategii zakupowej energii, taryfy dystrybucyjnej stałej lub dynamicznej i lepsze zarządzanie jej wykorzystaniem w firmie.

Profil szczytowy

Profil szczytowy występuje w przedsiębiorstwach, które zużywają najwięcej energii, zwykle między 7:00 a 11:00 oraz latem 19:00 a 21:00, zimą 16:00 a 21:00. Jest typowy dla zakładów przemysłowych, produkcyjnych oraz biur, gdzie większość procesów odbywa się w ciągu dnia. 

W praktyce oznacza to wysokie zapotrzebowanie na prąd w tzw. godzinach szczytowych, co może skutkować wyższymi kosztami jednostkowymi energii oraz koniecznością ustalenia większej mocy umownej. Firmy z profilem szczytowym powinny rozważyć przesunięcie części procesów poza szczyt, aby obniżyć rachunki i zmniejszyć obciążenie sieci.

Profil pozaszczytowy

Profil pozaszczytowy pojawia się w firmach, gdzie największe zużycie energii przypada na noc lub weekendy. Typowe przykłady to centra danych, chłodnie, hale produkcyjne działające całodobowo, branża piekarnicza oraz magazyny automatyczne. W tym przypadku przedsiębiorstwa mogą korzystać z niższych stawek za kilowatogodzinę w godzinach nocnych i pozaszczytowych. 

Optymalizacja harmonogramu pracy i kontrola poboru mocy w godzinach szczytowych pozwala dodatkowo ograniczyć opłaty za moc umowną, opłatę mocową oraz nadmierne obciążenia sieci. 

Profil sezonowy

Profil sezonowy dotyczy firm, w których pobór energii zmienia się w ciągu roku w zależności od sezonowości działalności. Przykłady obejmują branżę rolniczą (np. oświetlenie, suszarnie i systemy nawadniania upraw gruntowych lub w szklarniach), turystyczną (hotele, baseny, ośrodki wypoczynkowe) czy handlową (sklepy sezonowe, centra ogrodnicze).

W takich firmach zużycie prądu może znacząco rosnąć w określonych miesiącach i spadać w innych, a to wymaga elastycznego podejścia do zarządzania energią. Znajomość sezonowego profilu umożliwia dopasowanie taryf, planowanie prac konserwacyjnych i inwestycji, a także efektywne korzystanie z magazynów energii czy instalacji fotowoltaicznych w okresach szczytowego poboru.

Dlaczego profil zużycia ma znaczenie dla opłat za prąd?

Profil zużycia energii ma kluczowe znaczenie dla wysokości opłat za prąd, ponieważ sposób i godziny poboru energii wpływają na dobór taryfy dystrybucyjnej oraz dodatkowe opłaty i dobór modelu zakupowego energii. Analiza struktury zużycia pozwala firmom zoptymalizować koszty, dopasować moc umowną i zmniejszyć opłaty za energię bierną, co w efekcie może przełożyć się na tanią energię elektryczną.

Taryfy energetyczne a profil zużycia

Sprzedawcy energii ustalają taryfy w oparciu o charakterystykę zużycia w poszczególnych godzinach. Firmy pracujące głównie w porach nocnych lub poza szczytem mogą korzystać z niższych stawek za kilowatogodzinę, nawet jeśli całkowite zużycie jest wyższe, niż w przypadku firm działających w godzinach szczytowych. Strefy czasowe, takie jak dzienna, nocna, szczytowa i pozaszczytowa, wpływają na koszt każdej jednostki energii. Dla części firm idealnym rozwiązaniem są taryfy dynamiczne, gdzie stawki opłat są powiązane z bieżącymi warunkami rynkowymi. 

Moc umowna i opłaty za przekroczenia

Wysokość mocy umownej ustalana jest na podstawie maksymalnego poboru energii w ciągu miesiąca. Przekroczenie ustalonego limitu skutkuje dodatkowymi opłatami, a nierównomierny pobór energii zwiększa koszty dystrybucji, ponieważ operator sieci dystrybucyjnej musi zapewnić odpowiednie rezerwy. Dlatego analiza profilu zużycia pozwala dopasować moc umowną do rzeczywistych potrzeb firmy.

Opłata za energię bierną i jakość poboru

Niektóre urządzenia, na przykład silniki czy maszyny przemysłowe, zużywają energię, która nie jest wykorzystywana do wykonywania pracy – nazywamy ją energią bierną. Choć nie wytwarza bezpośrednio efektu produkcyjnego, operator sieci musi ją dostarczyć, co może zwiększać rachunki. 

Analiza i monitorowanie profilu zużycia pozwala zmniejszyć pobór energii biernej i uniknąć dodatkowych opłat. Jest to szczególnie istotne w dużych zakładach, gdzie wiele maszyn pracuje równocześnie, a kontrola jakości poboru energii pomaga obniżyć koszty i zwiększyć efektywność energetyczną.

Jak firmy mogą analizować i optymalizować swój profil zużycia?

Dzięki odpowiednim narzędziom i zmianom organizacyjnym firmy mogą lepiej wykorzystać energię w ciągu dnia oraz uniknąć niepotrzebnych opłat. Poniżej przedstawiamy najważniejsze sposoby monitorowania i optymalizacji zużycia.

Wykorzystanie liczników zdalnych oraz systemów EMS (Energy Management System)

EMS, czyli Energy Management System (System Zarządzania Energią), to zaawansowane oprogramowanie służące do monitorowania, analizowania i optymalizacji zużycia energii w przedsiębiorstwie. System gromadzi dane z inteligentnych liczników i innych czujników rozmieszczonych w zakładzie, a następnie przetwarza je w czasie rzeczywistym.

Dzięki tym narzędziom można zidentyfikować urządzenia lub procesy generujące nadmierne koszty, np. nieefektywne piece, maszyny CNC działające bez potrzeby lub oświetlenie pozostające włączone poza godzinami pracy. 

Dane z EMS umożliwiają planowanie uruchamiania urządzeń w bardziej ekonomicznych godzinach i dostosowanie harmonogramu produkcji do taryf nocnych lub pozaszczytowych, co przekłada się na realne oszczędności, a nawet zarządzaniem pobierania energii z magazynów energii, kiedy ta jest najdroższa.

Zmiana organizacji pracy i harmonogramu produkcji

Przesunięcie energochłonnych procesów poza godziny szczytowe pozwala firmom obniżyć koszty jednostkowe energii. Przykładowo, piekarnia może realizować pieczenie w nocy, gdy stawki za prąd są niższe, drukarnia może uruchamiać prasy drukarskie w godzinach nocnych lub w weekendy, a zakład stolarski może harmonogramować pracę maszyn CNC tak, aby najwięcej energii pobierały w godzinach pozaszczytowych.

Takie przesunięcia nie wymagają dużych inwestycji, a pozwalają zmniejszyć wysokość rachunków i lepiej wykorzystać taryfy energetyczne.

Modernizacja urządzeń i automatyzacja

Wymiana starszych urządzeń na energooszczędne silniki, maszyny i oświetlenie LED oraz wprowadzenie automatyki pomaga równomiernie rozkładać pobór energii w ciągu dnia. Przykładowo, w zakładzie produkcyjnym zastąpienie starych pras hydraulicznych nowymi modelami zmniejsza nagłe szczyty poboru mocy, a inteligentne sterowanie oświetleniem i klimatyzacją pozwala na wyłączenie nieużywanych obszarów hali. 

Efektem jest stabilniejszy profil zużycia energii, niższe opłaty dystrybucyjne i większa przewidywalność kosztów.

Magazyny energii i fotowoltaika

Instalacja magazynów energii i paneli fotowoltaicznych umożliwia korzystanie z własnej, zgromadzonej lub wyprodukowanej energii w godzinach szczytowych, gdy stawki za prąd są najwyższe. Na przykład firma z chłodnią przemysłową może ładować magazyn energii w ciągu dnia, gdy działają panele fotowoltaiczne i korzystać z niej w nocy lub w godzinach szczytu. 

To nie tylko obniża koszty dystrybucji, ale również poprawia bilans energetyczny zakładu i zwiększa niezależność od wahań cen energii na rynku.

Profil zużycia a oferty dla biznesu

Dostawcy energii coraz częściej dostosowują oferty prądu dla firm do indywidualnego profilu zużycia. Zamiast jednej, uniwersalnej stawki, analizują dokładnie, w jakich godzinach i w jakiej skali przedsiębiorstwo pobiera energię. Eksperci Elenger na tej podstawie tworzą rozwiązania dopasowane do charakteru działalności – inne dla zakładów produkcyjnych, które pracują całą dobę, a inne dla biur funkcjonujących wyłącznie w godzinach dziennych. 

Analiza profilu zużycia ma też ogromne znaczenie przy negocjowaniu stawek. Przedsiębiorstwo, które potrafi przedstawić wiarygodne dane o swojej strukturze poboru, zyskuje konkretny argument w rozmowie z dostawcą. Dzięki temu możliwe jest dopasowanie taryfy do rzeczywistych potrzeb – np. wybór modelu, w którym energia w godzinach pozaszczytowych kosztuje mniej, a opłata za moc umowną jest niższa. 

Takie podejście pozwala uniknąć nadpłat i utrzymać kontrolę nad kosztami, a jednocześnie buduje wizerunek świadomego odbiorcy energii, który potrafi zarządzać swoim zużyciem w sposób efektywny i ekonomiczny. Za takie działania firma na fakturach za energię odbiera dodatkową premię.

Optymalizacja profilu zużycia – case study

Średniej wielkości zakład spożywczy zauważył, że mimo stabilnej produkcji rachunki za energię stale rosły. Analiza profilu zużycia ujawniła, że większość maszyn działała w godzinach największego zapotrzebowania na prąd, gdy obowiązywały wyższe stawki taryfowe. 

Firma zdecydowała się zoptymalizować pracę urządzeń i wprowadzić kilka zmian organizacyjnych.

• System EMS: wdrożony system monitorowania energii (Energy Management System) pozwolił śledzić pobór mocy w czasie rzeczywistym i lepiej planować uruchamianie poszczególnych linii.

• Zmiana harmonogramu pracy: część procesów, takich jak chłodzenie i pakowanie, przesunięto na godziny nocne. Dzięki temu udało się znacząco zmniejszyć obciążenie w szczycie i wykorzystać tańsze strefy taryfowe.

• Wymiana oświetlenia i silników: zastąpienie starszych urządzeń energooszczędnymi modelami ograniczyło krótkotrwałe skoki poboru energii, poprawiając stabilność profilu.

Po sześciu miesiącach firma otrzymała premię: odnotowała spadek kosztów energii o 17% i uzyskała bardziej zrównoważony profil zużycia, co ułatwiło negocjację nowej umowy z dostawcą prądu dla firm. 

Efekt? Dostęp do tańszej energii elektrycznej i większa przewidywalność kosztów w dłuższej perspektywie.

Profil zużycia energii jako klucz do oszczędności

Świadome zarządzanie profilem zużycia energii staje się jednym z najprostszych i najbardziej opłacalnych sposobów na obniżenie kosztów działania firmy. To nie zbiór danych technicznych, lecz praktyczne narzędzie do oszczędzania i planowania rozwoju. Regularna analiza poboru energii pozwala unikać nadpłat oraz zawyżonych opłat dodatkowych, lepiej planować modernizacje oraz zwiększać efektywność energetyczną całego zakładu. 

Dla wielu przedsiębiorstw to pierwszy krok w stronę świadomego zarządzania energią, które przekłada się na konkretne oszczędności w budżecie i większą niezależność od wahań cen prądu. To także sposób na budowanie stabilniejszego modelu działania, opartego na danych, efektywności i odpowiedzialnym wykorzystaniu zasobów.